Dầu mỏ ngày càng khan hiếm mà nhu cầu sử dụng ngày càng tăng. Nhiên liệu sinh học là giải pháp thay thế. Cái lý này chỉ thực sự mang tính thuyết phục khi nhân loại có thừa lương thực...

Hàng trăm triệu người nghèo đang ngơ ngác vì đói do thiếu lương thực. Một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng này là việc nhiều nước đang tích cực chuyển một phần ngũ cốc sang sản xuất nhiên liệu sinh học. Nhiều nông sản, thực phẩm đã được chuyển từ bàn ăn sang thùng đựng nhiên liệu.

Nhiên liệu sinh học được sản xuất ra từ nhiều nguồn nguyên liệu khác nhau, nhưng chủ yếu là từ các loại nông sản. Từ nông sản người ta sản xuất ra chất ê-ta-nôn (ethanol) để thay thế xăng, dầu. Cách đây chưa đầy một năm, nó được coi là giải pháp đầy hứa hẹn có thể thay thế dầu mỏ. Thế nhưng niềm hy vọng ấy đã nhanh chóng bị chỉ trích mạnh mẽ khi “cơn đói lương thực toàn cầu” bùng phát khiến nhiều nơi trên thế giới rơi vào tình trạng hỗn loạn theo nguyên lý “bất thực tắc loạn”.

Theo Ngân hàng thế giới, ở Băng-la Đét, số tiền bỏ ra để mua một túi 2 kg gạo hiện tương đương một nửa tổng thu nhập một ngày của cả một gia đình nghèo trong khi giá bánh mỳ đã tăng hơn hai lần. Người nghèo ở Y-ê-men phải bỏ ra 25% thu nhập của họ chỉ để mua bánh mỳ.Trong 2 năm qua, giá ngô ở Mỹđãtăng hơn hai lần, mà nguyên nhân chính làdo nhu cầu sản xuất ê-ta-nôn.Chỉ riêng châu Phi hiện có tới 135 triệu người phải chịu tác động nặng nề do giá lương thực tăng cao, đặc biệt là đối với các nước Ghi-nê, Dăm-bi-a, Gi-bu-ti, Ai Cập, Xu-đăng và Sát. Tại châu Á, từ đầu năm đến nay, giá gạo đã tăng gần gấp ba lần. Trung Mỹ và Mỹ La-tinh cũng không nằm ngoài tầm ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng này. Đối phó với tình trạng giá lương thực tăng cao đã trở thành chương trình nghị sự của nhiều cuộc gặp khu vực và quốc tế.

Mỹ là một trong những quốc gia đi đầu trong việc phát triển các nguồn năng lượng thay thế. Năm 2000, sản lượng ê-ta-nôn của Mỹ đạt hơn 6 tỷ lít, đến năm 2007, sản lượng ê-ta-nôn của nước này đã tăng lên hơn 24 tỉ lít. Phần lớn số nhiên liệu này được sản xuất từ ngô. Theo đạo luật An ninh và độc lập năng lượng, mà Tổng thống Mỹ G. Bu-sơ đã ký tháng 12 năm ngoái, Mỹ sẽ tăng sản lượng ê-ta-nôn từ ngô lên gấp 2,5 lần vào năm 2015 và gấp 6 lần vào năm 2022 (so với năm 2007). Sản lượng ngô tại Mỹ dự kiến sẽ đạt 332 triệu tấn trong niên vụ 2007-2008, một phần ba số này sẽ trở thành nguyên liệu để sản xuất nhiên liệu sinh học. Như vậy, nguồn cung ngô để làm trên thị trường lương thực sẽ giảm và giá cả sẽ bị đẩy lên cao hơn. Trung Quốc đang đặt mục tiêu tăng sản lượng e-ta-nôn lên bốn lần vào năm 2020, tương đương 18 tỷ lít, bằng 9% nhu cầu về xăng, dầu. Năm 2002, nước này đã sản xuất 4,3 tỷ lít ê-ta-nôn. Ấn Độ cũng dự định tăng gấp đôi sản lượng ê-ta-nôn vào năm tới, đáp ứng 10% nhu cầu về xăng, dầu của cả nước. Để thực hiện mục tiêu này, Trung Quốc cần tăng 26% diện tích trồng ngô và Ấn Độ cần tăng 16% diện tích trồng mía. Nếu như vậy, các cây lương thực khác ở hai nước này sẽ có nguy cơ thiếu nước tưới trầm trọng và khả năng phải nhập khẩu lương thực là rõ ràng. Nhiều nước châu Âu và các nước công nghiệp mới như Ma-lai-xi-a và Bra-xin cũng phụ thuộc vào các nguồn năng lượng sạch được sản xuất từ lương thực.

Việc chuyển ngũ cốc và những loại hạt lấy dầu đã góp phần đẩy giá lương thực thế giới tăng cao. Trong khi đó, phần lớn các khu rừng nhiệt đới và đầm lầy đặc trưng cho đa dạng sinh học phong phú đã bị san bằng và đốt cháy để lấy đất trồng các loại cây nguyên liệu, như ngô để sản xuất ê-ta-nôn, đậu tương để chế xuất dầu đi-ê-den sinh học... Như vậy, các mục tiêu xóa đói giảm nghèo do LHQ đặt ra có nguy cơ bị đổ vỡ. Trước thực trạng này, LHQ đã hối thúc Mỹ và châu Âu cắt giảm sản xuất nhiên liệu sinh học để tránh làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng lương thực, đang tác động tới hàng triệu người nghèo trên thế giới. 24 thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa, trong đó có ứng cử viên tổng thống, Thượng nghị sĩ Giôn Mác-kên cũng đã gửi thư cho Cơ quan bảo vệ môi trường, yêu cầu sửa đổi đạo luật An ninh và độc lập năng lượng vào năm ngoái.

Cách đây một tuần, ông Ô-li-vi-ơ đê Sút-tơ, chuyên gia đặc biệt của LHQ về lương thực, đã kêu gọi các nước ngừng đầu tư vào việc sản xuất nhiên liệu sinh học. Theo ông, việc theo đuổi chương trình này thể hiện sự thiếu tinh thần trách nhiệm. Cuối năm ngoái, người tiền nhiệm của ông là Giên Gích-lơ đã đưa ra lời cảnh báo rằng, việc sử dụng nông sản để sản xuất nhiên liệu sinh học thay thế dầu mỏ sẽ làm cho thế giới thiếu lương thực hơn, thậm chí coi đó là “tội ác chống lại loài người”. Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), Tổ chức Nông lương LHQ (FAO), Hội đồng Nghiên cứu quốc gia Mỹ… cũng từng đưa ra lời cảnh báo tương tự. Gần đây, các nước Vê-nê-xu-ê-la, Bô-li-vi-a, Ni-ca-ra-goa và Cu-ba đã chỉ trích mạnh mẽ việc sản xuất nhiên liệu sinh học từ cây lương thực. Các nước này cho rằng không có an toàn lương thực thì “đừng nên nghĩ tới nhiên liệu sinh học bởi việc đó có thể dẫn tới sự thiếu hụt lương thực trầm trọng và bất ổn trong xã hội”.

Các tranh cãi xung quanh vấn đề sử dụng lương thực để sản xuất nhiên liệu sinh học đang và sẽ còn tiếp tục, nhưng có một thực tế rõ ràng rằng trong thời kỳ khủng hoảng lương thực trên quy mô toàn cầu như hiện nay, việc sử dụng cây lương thực là chưa phải lúc. 

Kim Thanh - QĐND