Nguyên nhân của tình trạng trên là việc Bộ Tài chính yêu cầu cơ quan Hải quan truy thu thuế tiêu thụ đặc biệt cả với xe cứu thương.
Bộ Y tế vừa có công văn hoả tốc gửi Bộ Tài chính về việc xử lý số tiền thuế tiêu thụ đặc biệt của lô hàng 52 xe cứu thương phòng chống dịch. Bộ Y tế cho biết, Bộ đã thực hiện kế hoạch đấu thầu mua 52 xe ôtô cứu thương với tổng giá trị hợp đồng trên 26 tỷ đồng và thời gian giao hàng là 118 ngày kể từ ngày ký hợp đồng ( 24/11/2008).
Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ ôtô Ngọc Khánh là đơn vị trúng thầu lô hàng này và trong giá bỏ thầu không có thuế tiêu thụ đặc biệt bởi cho rằng xe cứu thương là xe chuyên dùng không thuộc đối tượng chịu thế tiêu thụ đặc biệt.
Sau đó DN này đã đặt mua 52 xe cứu thương qua Công ty cổ phần ôtô Hyundai Việt Nam theo đúng hợp đồng đã ký với Bộ Y tế . Đến ngày 14/11/2008 toàn bộ lô hàng 52 xe đã cập cảng Việt Nam và được tiến hành làm thủ tục nhập khẩu.
Nhưng cho đến tận bây giờ số xe trên chưa được thông quan vì vướng mắc về thuế tiêu thụ đặc biệt. Công ty Hyundai cho biết khi mở tờ khai nhập khẩu thì Hải quan yêu cầu họ phải nộp thuế tiêu thụ đặc biệt cho lô hàng này là 30%.
Ngay từ thời điểm đó, Bộ Y tế đã có công văn gửi Văn phòng Chính phủ, Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan đề nghị xem xét việc tính thuế cho lô hàng này. Đến ngày 21/4/2009 vừa qua Bộ Tài chính có công văn gửi Hải quan các tỉnh và thành phố nêu rõ xe chuyên dùng dưới 24 chỗ ngồi (cụ thể các mặt hàng ôtô như xe cứu thương, xe chở phạm nhân, xe tang lễ) mở tờ khai hải quan nhập khẩu từ ngày 1/4/2009 mới là đối tượng không chịu thuế tiêu thụ đặc biệt (theo quy định của Luật thuế tiêu thụ đặc biệt mới có hiệu lực từ ngày 1/4/2009).
Bộ Tài chính cũng cho biết, Luật thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế giá trị gia tăng áp dụng từ năm 2005 quy định xe ôtô dưới 24 chỗ ngồi thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, chưa có quy định mặt hàng xe ôtô VAN và các loại xe chuyên dùng khác như xe cứu thương, xe tang lễ dưới 24 chỗ ngồi không thuộc đối tượng không chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Vì vậy các xe cứu thương nhập khẩu trước 1/4/2009 nằm trong diện phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.
Dựa trên căn cứ này, cơ quan Hải quan đã yêu cầu Công ty Hyundai phải nộp 30% thuế tiêu thụ đặc biệt với lô hàng 52 xe cứu thương nói trên vì lý do mở tờ khai nhập khẩu trước ngày 1/4/2009.
Thời gian qua một số DN khác nhập khẩu xe cứu thương về cung cấp cho các cơ sở y tế trong nước cũng chịu chung tình cảnh này. Công ty TNHH Đầu tư Công nghệ và Thương mại Việt Nam cũng cho biết, năm 2006 họ có nhập khẩu 1 xe cứu thương cung cấp cho Sở Y tế Tuyên Quang và 2008 cung cấp 24 xe cho Ban quản lý dự án Y tế nông thôn ( Bộ Ytế), khi thông quan chỉ phải nộp thuế nhập khẩu và thuế giá trị gia tăng, nhưng đến nay Hải quan lại đang đề nghị truy thu thuế tiêu thụ đặc biệt với 2 lô xe trên. Trong khi xe đã giao hết cho khách hàng và trong giá thành không hạch toán thuế tiêu thụ đặc biệt.
Tổng cục Hải quan cho biết vào cuối năm 2008 Bộ Tài chính đã giao cho cơ quan này dự thảo công văn hướng dẫn thu thuế tiêu thụ đặc biệt với xe cứu thương.
Ngay khi đó Tổng Cục hải quan đã có ý kiến cho rằng: "mặt hàng xe cứu thương chỉ phục vụ cho mục đích nhân đạo, nếu áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt là chưa hợp lý, không phù hợp với mục tiêu của Lật thuế tiêu thụ đặc biệt vì mục tiêu của luật thuế tiêu thụ đặc biệt với ôtô là để hướng dẫn tiêu dùng, điều tiết thu nhập. Từ thực tế trên Tổng cục Hải quan cho rằng không nên áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt với xe cứu thương nhập khẩu".
Và trên thực tế từ cuối năm 2008 trở về trước Hải quan đã không thu thuế tiêu thụ đặc biệt với xe cứu thương khi làm thủ tục nhập khẩu.
Tuy nhiên đến nay họ vẫn phải làm công việc truy thu thế với các xe cứu thương nhập khập mở tờ khai trước ngày 1/4/2009, bởi đó là chỉ đạo của Bộ Tài chính.
Theo con số thống kê, có khoảng 700 xe cứu thương nhập khẩu sẽ phải truy thu thế tiêu thụ đặc biệt với số tiền lên tới 80 tỷ đồng. Điều quan trọng là các xe này đã nhập về làm thủ tục thông quan và chỉ phải nộp thuế nhập khẩu và thuế giá rị gia tăng. số xe này đã giao hết cho khách hàng chủ yếu là các cơ quan ytế và không hạch toán thuế tiêu thụ đặc biệt vào giá thành.
Như vậy cũng giống như trường hợp xe tải VAN, nhiều DN nhập khẩu xe cứu thương từ năm 2003 đến nay đang đứng trước tình cảnh phải nộp một khoản tiền thuế lớn mà họ không biết lấy đâu ra bởi không hạch toán vào giá bán.