Lốp không săm được phát minh từ năm 1903 nhưng mãi đến năm 1954, nhà sản xuất xe hơi Mỹ Packard (đã ngừng sản xuất từ 1958) mới đưa được vào sản xuất đại trà. Tuy nhiên, lốp không săm cũng chỉ mới du nhập vào Việt Nam khoảng năm 13 năm trước đây theo một số xe Camry nhập Mỹ và một vài mác xe "tư bản" khác.
Lốp không săm chỉ bắt đầu phổ biến rộng rãi tại Việt Nam trong khoảng 5 năm trở lại đây. Cho đến nay ngoại trừ các xe trọng tải lớn, gần như không còn chiếc xe nào trong dòng xe hạng nhỏ sử dụng lốp có săm. Cùng AutoPro phân tích tại sao lốp không săm lại được "chuộng" như vậy.
Cấu tạo
Đối với lốp có săm trong điều kiện hoạt động ở cường độ cao, độ ma sát của lốp với đường tăng cao sinh nhiệt năng lớn. Lý do chủ yếu vì bề mặt mặt ngoài của săm tiếp xúc với bề mặt trong của lốp sẽ tạo ma sát khi xe chuyển động và sinh nhiệt. Chính vì thế nhiệt độ sẽ tăng lên cho cả lốp và săm trong điều kiện hoạt động nặng tải và thời gian dài.
Nhiệt độ cao là nguyên nhân gây lão hóa, giảm tuổi thọ của lốp có săm. Trong khi đó, lốp không săm được cấu tạo dầy hơn nhưng chỉ là một lớp lốp nên loại bỏ được yếu tố ma sát sinh nhiệt do có săm. Hơn nữa, phía mặt trong của lốp không săm được phủ một lớp chịu nhiệt và chống thẩm thấu không khí điều đó khiến cho lốp không săm thất thoát hơi chậm hơn.
Mặt cắt thiết diện của lốp có săm(trái), lốp không săm (phải)
Trong các trường hợp xe vận hành với tốc độ cao hoặc khi xe nghiêng vào cua, kết cấu má lốp của lốp không săm do được thiết kế để tránh biến dạng nhiều sẽ giúp xe hoạt động êm ái và ổn định hơn.
Kết cấu má lốp của lốp có săm (dưới) ổn định và đàn hồi tốt hơn có săm (trên)
Ngoài ra, lốp có săm do ma sát sinh ra giữa lốp và săm nên làm tổn hao năng lượng nhiều hơn dẫn đến việc xe sẽ tốn nhiên liệu hơn. Các nghiên cứu của các hãng lốp hàng đầu như Dunlop, Michelin còn chỉ ra rằng lốp không săm có khả năng tiết kiệm nhiên liệu do có chỉ số lực cản lăn và độ rung nhỏ hơn rất nhiều so với lốp có săm - do cân bằng động của lốp có săm kém vì kết cấu phức tạp trong khi lốp không săm là một khối thống nhất, chế tạo dễ đạt tính chính xác hơn.
Để hiểu rõ hơn vấn đề này, chúng tôi đã có cuộc phỏng vấn với anh Dũng, Giám đốc đại lý Michelin Ngọc Khánh. Anh Dũng cho biết:
“Độ chênh lệch số vòng quay trên cùng một quãng đường cố định của lốp có săm và không có săm gọi là độ ba-ti-lê. Ví dụ: Để đi hết một quãng đường lốp phải quay hết 100 vòng trên lý thuyết mới hoàn thành. Nhưng thực tế lốp có săm quay chỉ được có 95 vòng nhưng đồng hồ công-tơ-mét vẫn báo là xe đã hoàn thành đúng đoạn đường có khoảng cách đó. Nhưng với lốp không săm, số vòng quay sẽ cao hơn vào khoảng 98, 99 vòng. Như vậy trong cùng một lượng nhiên liệu bỏ ra lốp không săm đạt hiệu quả cao hơn. Cá biệt trong một số cuộc thử nghiệm gần đây trên xe tải, xe buýt cho thấy: Lốp bố thép không săm tiết kiệm nhiên liệu cho xe tải đến 12,73%, xe buýt là 16,96% so với lốp có săm”.
Anh Dũng cho biết thêm: “Lốp có săm có 2 ưu điểm hiện tại ở Việt Nam là: Thứ nhất là khả năng chở nặng. Hầu hết các xe trọng tải lớn ở Việt Nam hiện tại vẫn đang dùng lốp có săm. Các quy định ở Việt Nam về việc chở quá tải còn khá lỏng lẻo dẫn đến tình trạng hầu hết các xe trọng tải lớn đều chở quá quy định. Dẫn đến lốp có săm là sự lựa chọn hoàn hảo cho việc này. Một chiếc lốp có săm có thể chở quá trọng lượng cho phép đến 4, 5 lần. Ngoài ra, thêm 1 lý do nữa là rẻ tiền hơn”.
An toàn
Mặc dù khá nhiều lợi thế nhưng chi phí sản xuất vành đúc la-răng đạt tiêu chuẩn giữ hơi tốt sẽ khiến giá thành la răng lớn hơn trước kia
Các trường hợp rủi ro nhất đối với lốp chủ yếu là do dính đinh và các vật nhọn.
Đối với lốp có săm sau khi dính đinh thường hết hơi rất nhanh; ở các trường hợp xe chạy tốc độ cao nếu lốp thủng sẽ đặc biệt nguy hiểm do vết đinh bị ngoáy rộng vì sự xê dịch giữa lốp và săm khiến lốp hết hơi nhanh chóng.
Ngược lại, với lốp không săm, đinh luôn được găm luôn ở lốp và gây thất thoát hơi rất ít khiến cho quá trình xuống hơi rất chậm đủ khoảng thơi gian an toàn để lái xe có thể làm chủ tình huống. Trong hầu hết trường hợp, lái xe còn có thể đi chiếc lốp đã dính đinh đến nơi vá lốp.
Lưu ý: Khi phát hiện lốp xe không săm bị dính đinh, đừng rút đinh; cứ để nguyên và đi bình thường đến nơi gần nhất có thể vá lốp. Lốp không săm có thể vận hành với áp suất hơi thấp hơn rất nhiều so với loại có săm và sẽ không xảy ra tình trạng vò lốp như ở lốp có săm.
» Tư vấn
